فهرست مطالب
تفاوت وایرفریم و پروتوتایپ و ماکاپ چیست؟ هرکدام نقش متفاوتی در طراحی محصول دارند. وایرفریم ساختار کلی را نشان می‌دهد، ماکاپ ظاهر واقعی را ترسیم می‌کند و پروتوتایپ عملکرد را همراه با طراحی شبیه‌سازی می‌کند.
در این مقاله یاد می‌گیرید چطور این سه ابزار به شما کمک می‌کنند قبل از توسعه نهایی، مسیر طراحی را دقیق‌تر ببینید. مثال‌هایی از اپلیکیشن‌ها نشان می‌دهند که وایرفریم برای ایده‌پردازی، ماکاپ برای نمایش دقیق و پروتوتایپ برای تست کاربری به کار می‌روند.
برای رسیدن به نتیجه، باید بدانید تفاوت وایرفریم و پروتوتایپ به شما کمک می‌کند زمان صرف‌شده در مراحل طراحی را بهینه کنید. همچنین بررسی تفاوت وایرفریم و مکاپ به شما نشان می‌دهد چه زمانی باید روی جزئیات ظاهری تمرکز کنید و چه زمانی روی عملکرد. این مقایسه‌ها راه شما را برای انتخاب ابزار درست هموار می‌کند.
برای ادامه مسیر و آشنایی با مثال‌های کاربردی، ادامه توضیحات را مطالعه کنید و گام بعد را شروع کنید.
وایرفریم، ماکاپ و پروتوتایپ ابزارهایی هستند که تیم‌های محصول برای طراحی و ساخت آنچه مشتریان نیاز دارند استفاده می‌کنند. هر کدام کاربرد جداگانه‌ای دارند و به شکل‌های کمی متفاوت به کار می‌روند. وایرفریم یک تصویر ساده از ساختار و کارکرد یک محصول یا قابلیت تازه است. ماکاپ با اضافه کردن جزئیات ظاهری نشان می‌دهد طراحی نهایی چه شکلی خواهد داشت. پروتوتایپ هم این امکان را می‌دهد که افراد قبل از شروع ساخت، به‌صورت واقعی با طرح تعامل کنند.
وقتی می‌خواهیم چیزی طراحی کنیم، معمولا کار را با یک پیش‌نویس شروع می‌کنیم. پیش‌نویس‌ها کمک می‌کنند مشکلات و ایرادها زودتر پیدا شوند و قبل از آماده شدن نسخه نهایی رفع شوند.
اگر با طراحی یا ساخت یک محصول درگیر شده باشید، حتما اصطلاحاتی مثل وایرفریم، ماکاپ یا پروتوتایپ را شنیده‌اید. شاید این واژه‌ها شبیه هم به نظر برسند، اما در عمل تفاوت‌های مهمی دارند. در ادامه مطلب، به بررسی تفاوت وایرفریم و پروتوتایپ و همین‌طور تفاوت وایرفریم و مکاپ می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم هرکدام چه زمانی استفاده می‌شوند.
وایرفریم، ماکاپ و پروتوتایپ چه نقشی دارند؟
هرکدام از این سه ابزار در بخش‌های مختلف چرخه توسعه محصول وظیفه‌ای خاص دارند. با استفاده درست از آن‌ها می‌توان مفهوم ایده را نشان داد، بازخورد گرفت و اعضای تیم را به یک نظر مشترک رساند. در نتیجه، محصول درست همان چیزی ساخته می‌شود که مشتری انتظار دارد.
ابزارهای طراحی در عمل
می‌توان وایرفریم را حتی روی وایت‌برد در نرم‌افزار Aha! طراحی کرد و کار را شروع نمود. تصویرهای گرافیکی تفاوت بین وایرفریم، ماکاپ و پروتوتایپ را به‌روشنی نشان می‌دهند. گاهی این اصطلاحات جای هم استفاده می‌شوند و همین موضوع باعث سردرگمی می‌شود که چه زمانی و چگونه باید از آن‌ها بهره گرفت.
اگر در زمان مناسب ابزار درست انتخاب شود، میزان انرژی صرف‌شده درست هدایت می‌شود و محصول نهایی نیاز واقعی مشتری را برطرف خواهد کرد.
چگونه تفاوت‌ها را بهتر درک کنیم؟
یک روش آسان برای درک تفاوت وایرفریم و پروتوتایپ یا تفاوت وایرفریم و مکاپ این است که آن‌ها را از نظر ظاهری مقایسه کنیم. وایرفریم طرحی ساده با جعبه‌ها و متن ابتدایی است که بیشتر برای بیان ایده استفاده می‌شود. ماکاپ ثابت است اما با رنگ‌ها، آیکون‌ها و لوگوها واقعی‌تر به نظر می‌رسد. پروتوتایپ نمونه‌ای کامل‌تر است که تعامل دارد و نشان می‌دهد کاربر چطور با محصول تازه کار خواهد کرد.
نیاز به استفاده همزمان از همه ابزارها
برای هر محصول یا قابلیت جدید، همیشه لازم نیست هر سه نوع وایرفریم، ماکاپ و پروتوتایپ ساخته شوند. میزان نیاز به بازخورد و میزان شفافیت، تعیین می‌کند که کدام‌یک کافی است. در بسیاری از موارد، تنها یک وایرفریم یا یک ماکاپ برای گرفتن تایید و ادامه کار کافی خواهد بود. جدول زیر تفاوت‌های آن‌ها را دقیق‌تر نشان می‌دهد.
وایرفریم
وایرفریم پایه اصلی طراحی است و همه بخش‌های دیگر روی آن ساخته می‌شوند. این طرح‌ها سیاه و سفید هستند و بیشتر از جعبه‌های خاکستری و متن استفاده می‌کنند تا طرح ساختار صفحات اپلیکیشن یا وب‌سایت را مشخص می‌کند و جایگاه عناصر اصلی رابط کاربری را نشان می‌دهد.
وایرفریم وفاداری پایینی دارد، خیلی سریع ساخته می‌شود و در جلسات ایده‌پردازی کاربرد زیادی دارد. برای طراحی وایرفریم می‌توان از کاغذ و قلم، وایت‌برد یا ابزار مدیریت محصول استفاده کرد.
ساخت آن لزوما کار طراح تجربه کاربری نیست و حتی مدیران محصول هم می‌توانند در این مرحله ایده بدهند. هدف اصلی وایرفریم رسیدن به توافق درباره عملکرد کلیدی یک ایده است.
نبودن رنگ‌ها یا لوگو در این مرحله کاملا عمدی است تا توجه افراد روی چیدمان و کارکرد طرح باشد نه ظاهر آن. این هدف آن این است که به تیم کمک کند بفهمد چه چیزی باید در هر بخش نمایش داده شود و مسیر کاربر چطور خواهد بود.
بیشتر بخوانید: وایرفریم چیست (Wireframe) و چه کاربردی دارد؟
چه زمانی باید از وایرفریم استفاده کنید؟
وقتی ایده طراحی را در قالب یک ساختار ساده نمایش دهید، تغییر دادن آن بسیار سریع و آسان خواهد بود. با این کار، همه اعضای تیم تصویری کلی از ظاهر طراحی آینده شما به دست می‌آورند. مهم‌تر از همه اینکه می‌توانید ایده‌ها را خیلی زود به اشتراک بگذارید، بدون نگرانی درباره رنگ‌ها، سایه‌ها یا منوهای پیچیده.
کاربردهای اصلی وایرفریم شامل این موارد است:
- انتقال ساختار: وایرفریم برای نشان دادن اطلاعات کلیدی طراحی محصول به کار می‌رود.
- طراحی سریع: وایرفریم باید ساده باشد، سریع ساخته شود و به راحتی تغییر کند.
- کشف محصول: طراحان و ذی‌نفعان با کمک وایرفریم نیازهای تجاری و محدوده پروژه را مشخص می‌کنند.
پیش از شروع کدنویسی یا صرف منابع زیاد برای ساخت محصول، همه باید بدانند چه چیزی قرار است ساخته شود. استفاده از وایرفریم این هماهنگی را ایجاد می‌کند و باعث می‌شود تیم هدف مشترکی داشته باشد.
وایرفریم پایه‌ترین ابزار در طراحی است. در ادامه ویژگی‌های اصلی آن را ببینید:
- چه چیزی: طرحی سریع برای نشان دادن ایده کلی عملکرد محصول جدید
- هدف: ایجاد توافق در تیم و گرفتن بازخورد درباره نحوه کارکرد قابلیت تازه
- وفاداری طراحی: پایین و ابتدایی
- اجزای موجود: ساختار کلی محتوا و قالب چیدمان
- زمان صرف‌شده: کم و کوتاه
- سازنده: مدیر محصول یا طراح تجربه کاربری
ماکاپ
ماکاپ ادامه وایرفریم است و ظاهر طراحی را واقعی‌تر نشان می‌دهد. در ماکاپ رنگ‌ها، فونت‌ها، آیکون‌ها و اجزای ناوبری اضافه می‌شوند تا کاربر درک بهتری از محصول داشته باشد.
معمولا چند ماکاپ ساخته می‌شود تا افراد تصمیم‌گیرنده بتوانند گزینه‌های مختلف را بررسی کنند. در بسیاری از مواقع محتوای واقعی در ماکاپ به کار می‌رود تا شباهت بیشتری به محصول نهایی پیدا کند. ساخت ماکاپ به زمان و مهارت بیشتری نیاز دارد و بیشتر توسط طراح تجربه کاربری با نرم‌افزارهای دیجیتال انجام می‌شود.
ماکاپ طرحی با جزئیات بالا است که ظاهر نهایی محصول را نشان می‌دهد. ماکاپ می‌تواند یک تصویر یا مدل از محصول باشد و معمولا با ابزارهای دیجیتال ساخته می‌شود. یک تصویر دقیق از ماکاپ یک اپلیکیشن موبایل نشان می‌دهد که این مرحله می‌تواند مکمل وایرفریم هم باشد.
وقتی ماکاپ به ذی‌نفعان ارائه می‌شود، نقد دقیق‌تر طراحی بصری آسان‌تر خواهد بود. چون تصویر واقعی‌تری از محصول دیده می‌شود، اعضای تیم راحت‌تر از نگاه کاربر درباره طرح نظر می‌دهند.
مقایسه ماکاپ‌ها باعث می‌شود تیم روی یک مسیر طراحی مشترک به توافق برسد. ماهیت ثابت ماکاپ هم کمک می‌کند تغییرات یا درخواست‌های اصلاحی به راحتی روی آن اعمال شوند. در اینجا می‌توان بهتر به تفاوت وایرفریم و مکاپ پی برد.
بیشتر بخوانید: موکاپ یا ماکاپ (mockup) چیست و چه کاربردهایی دارد؟
چه زمانی باید از ماکاپ استفاده کنید؟
ماکاپ ابزار مهمی در فرآیند طراحی است و در موقعیت‌های گوناگون به کار می‌رود:
- کشف محصول: پیش از شروع پروژه می‌توان با ماکاپ روش‌های مختلف طراحی را آزمایش کرد.
- هماهنگی ذی‌نفعان: چون طراحی محصول افراد زیادی را درگیر می‌کند، ماکاپ کمک می‌کند همه در یک مسیر بمانند یا حتی نظر سرمایه‌گذاران را جلب کنند.
- گام پایانی طراحی: طراحی ماکاپ در مرحله طراحی محصول انجام می‌شود و بخش مهمی از چرخه توسعه است.
ماکاپ به شما کمک می‌کند به‌طور دقیق نشان دهید محصول نهایی چه ظاهری دارد. این ابزار برای موفقیت طراحی ضروری است، زیرا توضیح تصویری همیشه تاثیر بیشتری از توضیح شفاهی دارد. در این مرحله می‌توان تفاوت وایرفریم و مکاپ را به‌خوبی دید.
ماکاپ ظاهر محصول را واقعی‌تر نشان می‌دهد. ویژگی‌های آن چنین است:
- چه چیزی: طراحی بصری واقعی که شبیه محصول نهایی است
- هدف: امکان نقد جزئیات بصری و بررسی بهتر عملکرد برای اصلاحات
- وفاداری طراحی: متوسط و کامل‌تر از وایرفریم
- اجزای موجود: عناصر تصویری مثل لوگو، رنگ و آیکون‌ها
- زمان صرف‌شده: متوسط و قابل توجه
- سازنده: طراح تجربه کاربری
پروتوتایپ
پروتوتایپ نمونه اولیه‌ای از پروژه است که می‌تواند اهداف مختلفی داشته باشد. زمانی ساخته می‌شود که تیم بخواهد تجربه واقعی کاربر را آزمایش کند و بازخورد مستقیم بگیرد.
پروتوتایپ از نظر ظاهری شبیه ماکاپ است اما عناصر تعاملی دارد که با ابزارهای طراحی UX ایجاد می‌شوند، نه با کدنویسی واقعی. به همین دلیل پروتوتایپ یک محصول کامل نیست، اما آن‌قدر تعامل دارد که مفاهیم اصلی تایید شوند.
پروتوتایپ در تست کاربری ارزش زیادی دارد. دیدن اینکه کاربر واقعی چگونه با محصول یا قابلیت تازه کار می‌کند، اطلاعات مهمی به تیم می‌دهد. بعد از چند دور تست و اعمال تغییرات، پروتوتایپ برای اجرا به تیم توسعه داده می‌شود. در این بخش هم بهتر می‌توان تفاوت وایرفریم و پروتوتایپ را درک کرد.
رایج‌ترین کاربرد آن، نمایش طراحی همراه با عملکرد است. همین ویژگی باعث می‌شود پروتوتایپ با وایرفریم و ماکاپ تفاوت داشته باشد. برای نمونه، یک پروتوتایپ از اپلیکیشن سفر می‌تواند مسیر حرکت کاربر را نشان دهد و تجربه‌ای نزدیک به محصول واقعی ایجاد کند.
چه زمانی باید از پروتوتایپ استفاده کنید؟
پروتوتایپ بخش جدایی‌ناپذیر فرآیند طراحی است و در شرایط مختلف کاربرد دارد:
- تست کاربری: پروتوتایپ نسخه‌ای اولیه از محصول را به دست کاربران می‌دهد تا مطمئن شوید طراحی قبل از انتشار قابل استفاده است.
- تایید ایده: با استفاده از پروتوتایپ می‌توانید ایده خود را در مراحل اولیه به اشتراک بگذارید و هدف دقیق را روشن کنید.
- طراحی گروهی: پروتوتایپ امکان مشارکت بیشتر افراد را فراهم می‌کند. نویسندگان UX می‌توانند مسیرها را بررسی کنند، توسعه‌دهندگان عملکرد را بسنجند و مدیران محصول روی جریان کاربر تمرکز کنند.
- جلب سرمایه‌گذار: گاهی پروتوتایپ برای نشان دادن ارزش یک ایده به سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان ضروری است.
با وجود اینکه تفاوت وایرفریم و پروتوتایپ یا تفاوت وایرفریم و مکاپ در این بخش‌ها مشخص شد، شباهت‌هایی هم میان آن‌ها وجود دارد. به همین دلیل می‌توان یکی را به مرحله بعد رساند.
وایرفریم پایه‌ای برای ماکاپ است و افزودن عملکرد به ماکاپ، آن را به پروتوتایپ تبدیل می‌کند. بهتر است خودتان را به یکی از این ابزارها محدود نکنید و ترکیبی را انتخاب کنید که بهترین نتیجه را برای پروژه شما داشته باشد.
پروتوتایپ کامل‌ترین شکل طراحی اولیه است که به کاربر امکان تجربه واقعی می‌دهد:
- چه چیزی: شبیه‌سازی تعاملی از عملکرد محصول تازه
- هدف: گرفتن بازخورد واقعی با تست تجربه کاربری
- وفاداری طراحی: بالا و نزدیک به محصول واقعی
- اجزای موجود: اجزای تعاملی نهایی همراه با ناوبری
- زمان صرف‌شده: زیاد و دقیق
- سازنده: طراح تجربه کاربری
اهمیت وایرفریم، ماکاپ و پروتوتایپ
این سه ابزار کمک می‌کنند نیازهای واقعی مشتری به‌وضوح مشخص شوند تا محصولی ساخته شود که کاربران واقعا دوست داشته باشند. بسیاری از تیم‌ها برای مدیریت بهتر کارها، از نرم‌افزارهای مدیریت محصول استفاده می‌کنند.
این ابزارها استراتژی محصول، وایرفریم‌ها و ماکاپ‌ها را یکجا نگه می‌دارند. مجموعه نرم‌افزاری Aha! امکانات وایرفریم و ماکاپ را همراه با فضای ذخیره‌سازی فایل ارائه می‌دهد تا تیم‌ها همیشه به جدیدترین نسخه طراحی و برنامه محصول دسترسی داشته باشند.
چه ابزارهایی برای وایرفریم و ماکاپ پرطرفدار هستند؟
ابزارهایی مثل Figma، Balsamiq، Adobe XD و Sketch محبوبیت زیادی دارند. همچنین Aha! Whiteboards هم برای وایرفریم و ماکاپ گزینه‌ای پرکاربرد است. مزیت اصلی Aha! Whiteboards این است که بخشی از یک مجموعه کامل مدیریت محصول است. برخلاف ابزارهای طراحی جداگانه، این نرم‌افزار وایرفریم و ماکاپ را به برنامه‌های محصول متصل نگه می‌دارد. این ویژگی باعث راحتی بیشتر و هماهنگی بهتر بین تیم‌ها می‌شود.
وایرفریم در برابر ماکاپ در برابر پروتوتایپ
قبل از مقایسه جزئی، ابتدا تعریف کوتاهی از هرکدام را مرور می‌کنیم:
- وایرفریم: یک نقشه یا طرح کلی است که ساختار اپلیکیشن یا وب‌سایت را به افراد مرتبط نشان می‌دهد.
- ماکاپ: تصویری دقیق و با جزئیات بالا است که ظاهر نهایی محصول را نمایش می‌دهد.
- پروتوتایپ: نمونه اولیه‌ای است که علاوه بر طراحی، روی عملکرد تمرکز دارد و تجربه‌ای نزدیک به نسخه نهایی به ذی‌نفعان می‌دهد.
برای نمونه در یک اپلیکیشن سفر، می‌توان تفاوت وایرفریم و پروتوتایپ و همین‌طور تفاوت وایرفریم و مکاپ را دید؛ وایرفریم در سمت چپ، ماکاپ در وسط و پروتوتایپ در سمت راست قرار دارد.
به زبان ساده، هرکدام هدف خاصی دارند. وایرفریم با جزئیات کم ساختار را نشان می‌دهد. ماکاپ طراحی دقیق و کامل را به تصویر می‌کشد. پروتوتایپ هم علاوه بر طراحی، روی نحوه عملکرد تمرکز دارد. در نهایت، هر سه شکل‌های مختلفی از پیش‌نویس محصول هستند که صفحات و بخش‌های متنوع را نشان می‌دهند.
مقایسه
جدول زیر تفاوت‌ها و شباهت‌های اصلی این سه ابزار را مشخص می‌کند:
مقایسه تفاوت وایرفریم و پروتوتایپ و ماکاپ
| پروتوتایپ | ماکاپ | وایرفریم | دسته‌بندی |
| نمایش طراحی همراه با عملکرد محصول | نمایش طراحی نهایی محصول | نمایش ساختار کلی و گرفتن بازخورد اولیه | هدف |
| بالا | بالا | پایین | وفاداری طراحی |
| دارد | ندارد | ندارد | عملکرد |
| زیاد | زیاد | کم | مهارت موردنیاز |
| ابزار طراحی | ابزار طراحی | حداقل | منابع موردنیاز |
| زیاد | متوسط | بسیار کم | زمان لازم |
| مرحله نمونه‌سازی و تست | مرحله طراحی | مرحله کشف و بررسی ایده | مرحله چرخه محصول |
جمع‌بندی
تفاوت وایرفریم و پروتوتایپ مرز بین طرح و اجرا را مشخص می‌کند. وایرفریم فقط چارچوب محتوا و چینش را نشان می‌دهد. ماکاپ ظاهر نزدیک به نسخه نهایی را تصویر می‌کند. پروتوتایپ تعامل و ناوبری را می‌سنجد و تصمیم نهایی را ساده می‌کند.
در این مقاله درباره هدف، مهارت لازم و زمان هر مرحله صحبت شد. همچنین منابع موردنیاز و خروجی‌های مورد انتظار بیان شد. نتیجه این شد که هر ابزار جایگاه خاصی در مسیر دارد.
اگر تیم هنوز هم‌نظر نیست، با وایرفریم اختلاف‌ها را کم کنید. وقتی ظاهر توافق شد، ماکاپ را نهایی کنید و سپس پروتوتایپ را بسازید. برای ادامه مطالعه و بررسی نمونه‌های بیشتر، سری به وبلاگ سایت ما بزنید و یادگیری را ادامه دهید.
سوالات متداول
چرا وایرفریم‌ها معمولا سیاه و سفید طراحی می‌شوند؟
رنگ و جزئیات باعث حواس‌پرتی می‌شوند. سیاه و سفید بودن کمک می‌کند تمرکز روی جایگاه عناصر و ساختار کلی باقی بماند نه ظاهر نهایی.
چطور می‌توان وایرفریم را سریع‌تر آماده کرد؟
با ابزارهای ساده مثل کاغذ، قلم یا وایت‌برد می‌توان وایرفریم ساخت. نرم‌افزارهایی مانند Figma یا Balsamiq هم برای سرعت بیشتر استفاده می‌شوند.
چه تفاوتی بین وفاداری پایین و بالا در طراحی وجود دارد؟
وفاداری پایین یعنی طرح ساده و بدون جزئیات. وفاداری بالا شامل رنگ، تایپوگرافی و تعامل است. این مقیاس نشان می‌دهد طرح چقدر به محصول نهایی نزدیک است.
پروتوتایپ‌ها با کدنویسی واقعی ساخته می‌شوند؟
خیر، بیشتر پروتوتایپ‌ها با ابزار طراحی ساخته می‌شوند نه کدنویسی. هدف این است که تعامل شبیه‌سازی شود، نه محصول واقعی ایجاد گردد.
کدام ابزار در صرفه‌جویی منابع موثرتر است؟
وایرفریم بیشترین صرفه‌جویی را دارد چون زود ساخته می‌شود؛ اما پروتوتایپ خطاهای جدی را پیش از توسعه آشکار می‌کند و از هزینه‌های بزرگ جلوگیری می‌کند.
